Тулкин Эшбек ижодидан

[Ibragim Yermatov]

Дўстимнинг ижод дафтаридан...

ЁЛҒОНЧИНИНГ ЧИН СЎЗИ

Ҳажвия

Дунёда рост гапирадиганлар кўпми ёки ёлғончилар? Умримда ёлғон гапирмаганман, деган кимса ҳам аслида яна бир бора ёлғон гапирган ҳисобланади. Исбот, дейсизми? Масалан, эрталаб ишга кетаётганингизда кимдир ҳол сўраган бўлади:
– Ишлар қалай?
– Зўр!– деб қўя қоласиз.
Аслида унчалик зўр эмасдир-ов. “Қўл остингизда” ишлайдиган бир тирранча пешгирлик қилган. Тоғаси “катта”лардан экан... Шунга кўнглингиз ғаш бўлсада, ҳол сўраганларга “Зўр!” деб қўя қоласиз...
– Уйлар тинчми?– Кўнгил сўраган бўлади яна кимдир.
– Худога шукур, – дейсиз нақадар бахтли одамдек. Ёлғонингизга худонинг номиниям “тиркаб” юбордингиз. Кеча ишдан қайтгач, ожизангиз билан ғижиллашганингизга кўнглингиз хижил... Жуфти ҳалолингиз ҳақида кўчадаги кимсаларга «ҳисобот» бергандан кўра бир чимдим бўлсада, ёлғон сўзлашни эп кўрасиз.
– Соғлиқ қалай?– Тағин ҳол сўраган бўлади қайсидир танишингиз.
– Яхши,– дейсиз зўр-базўр...
Юрагингиздаги безовталикни ҳаммадан сир тутасиз. Кўрдингизми, йўл-йўлакай қанча ёлғон гапириб келдингиз.
Буёғи ишхонада давом этади. Юзгачопар ёш ходимингиз дард устига чипқоннинг ўзгинаси. Ишхона бўсағасида ўша маҳмадона ишшайиб кутиб олади. Юзингда кўзинг борми демасдан шартакилик қилади:
– А-ҳа, хўжайин, ўзлариям кеч қоптилар-ку?!
– Нима, сенга ҳисобот беришим керакми?– Зардангиз қайнаб кетади. Барибир, муросаи мадора қилишга мажбурсиз.– Ҳокимликка чақиришган экан, ушланиб қолдим, бўлдими?
Ёш ходим негадир ишшаяди. Қандайдир қоғозчани тутқазади-да, буйруқ оҳангида гапиради:
– Марҳамат, шу рақамга сим қоқаркансиз!...
Биров-бировдан қўрқадиган замон бўлмаса-да, номини эшитганда сал-палгина этингизни жунжиктирадиган тўралар ҳам йўқ эмас-да. Ўша ёқдан юборилган «ташрифнома»даги рақамни терасиз. Саломингизга бениҳоя калондимоғлик ила алик олган «табаррук зот»га шундай ёлғон сўзлар айтишга мажбурсиз:
– Сизни жуда ҳурмат қиламан. Сиз устозим, отамсиз...
– Биззи жиян қалай?– Чўрт кесиб сўрайди у.
Тилингиз ўзингизга бўйсунмайди; қўлидан бир тийинлик иш келмайдиган тирмизакни шунчалик мақтайсизки... ҳатто ўзингиз ҳам шу қадар “ноёб кадр”нинг қадрига етмаётганингиздан афсусланиб кетасиз...
Аслида шунча ёлғонни тўқиб ташлаган тилингизга қойил қоласиз…
Қолгани уйда давом этади. Кечқурун бир алфозда келсангиз, эрталаб дилингизни хун қилиб юборган хотинингиз ясамароқ тиржайган кўйи шундай дейди:
– Жа-а соғинтириб юбордингизу дадажониси...
Завжангизнинг қувноқ кўзларига ҳар қанча тикилманг, барибир, гапи рост-ёлғонлигини ажрата олмайсиз. Бунга жавобан бўғзингиздан жўрттага шундай сўзлар отилиб чиқади:
– Мен ҳам жуда-жуда соғиндим...
Озроққина хордиқ чиқариш илинжида телевизорни қўясиз. Тунов куни бир шоир билан бўлган учрашувни намойиш этяпти. Унга савол бераётган шеърият шайдосига қулоқ тутасиз.
– Умрингизда ёлғон гапирганмисиз?
“Умрингизда рост гапирганмисиз?”– десанг, тўғрироқ бўлармиди, дея ўзингизча ғижиниб қўясиз.
Сўнг, чалқанча ётаркансиз, кунни қанчадан-қанча ёлғон гаплар билан ўтказганингизни санаб саноғига етолмайсиз...
Ушбу қораламаларимни ўқиётиб бошингизни сарак-сарак қилмасдан виждонан айтинг-чи, шу кунгача тилингиздан чиққан гапларнинг қанчаси ёлғон, қанчаси рост?

Тўлқин ЭШБЕК